Belangrijke stap naar stil goederenmaterieel is gezet

LL-blokken nu vrijgegeven

Theo Vierling en Jasper Peen, 20 juni 2013

Vrijwel alle goederen wagons worden geremd met gietijzeren remblokken. Tijdens het remmen worden deze blokken tegen de wielband van de wielen gedrukt. Hierdoor neemt de snelheid van de trein af maar ontstaan ook oneffenheden op de loopvlakken van de wielen. Deze oneffenheden veroorzaken tijdens het rijden trillingen. En die trillingen leiden weer tot geluid. Daarom maken goederentreinen relatief veel lawaai. Het wijzigen van het remsysteem is een effectieve manier om goederentreinen stiller te maken. Nieuw goederenwagen moeten voldoen aan strenge Europese geluideisen (TSI Noise) en worden daarom uitgerust met zogenaamde K-remblokken (K van Komposiet). Dit zijn kunststof remblokken. Deze remblokken houden de wielen glad en het gevolg is dat de wagons 7 tot 8 decibel stiller zijn.

Onlangs is een belangrijke stap gezet om technische en procedurele problemen voor de vervanging van gietijzeren remblokken weg te nemen.

K remblokken

De bestaande relatief lawaaiige vloot goederenwagons in Europa gaat nog tientallen jaren mee. Daarom ging het Innovatie Programma geluid (IPG) al in 2005 op zoek naar maatregelen om bestaande goederenwagons stiller te maken. Allereerst is de toepassing van de K remblokken ruim 4 jaar lang beproefd op een bestaande goederentrein van 30 wagons (de Dolemietshuttle). Omdat de K blokken een andere wrijvingscoëfficiënt hebben vereist deze ombouw een ingrijpende aanpassing van het remsysteem. Daardoor is de ombouw relatief kostbaar en is toen gezocht naar een alternatief.


De fluistertrein van het IPG in 2003

Omdat het ombouwen van de Europese goederenvloot met K blokken miljarden euro’s gaat kosten bleek niemand bereid om deze kosten voor z’n rekening te nemen. Er was daarom een patstelling ontstaan tussen de spoorsector en de EU. In Nederland was er steeds meer aandacht voor geluidsoverlast in het algemeen en geluidsoverlast als gevolg van spoorverkeer in het bijzonder.

LL remblokken

Het IPG ging daarom op zoek naar goedkopere maatregelen en vond de zogenaamde LL remblokken (LL van Low Low friction). Deze blokken hebben ongeveer eenzelfde wrijvingscoëfficiënt als gietijzer. Daardoor kan de ombouw simpelweg bestaan uit het vervangen van de gietijzeren remblokken door de LL remblokken. De ingrijpende wijziging van het remsysteem is niet nodig. Onder het IPG zijn door vijf goederenvervoerders LL remblokken beproefd op circa 150 goederenwagons in Nederland en Zwitserland. De proeven bewijzen dat de beoogde simpele vervanging mogelijk is en dat ongeveer dezelfde geluidreductie als met K blokken gehaald kan worden. De ombouw naar LL remblokken van bestaande goederenwagons kost slechts een fractie van de ombouw naar K blokken. Een bijkomend voordeel is dat ook veel minder onderdelen en vrijwel geen werkplaatscapaciteit nodig is. Maar deze blokken waren tot nu toe nauwelijks te gebruiken ten gevolge van de zeer restrictieve toelating voor internationale inzet. Binnen Europa is door het werk van het IPG en de nazorg van dit programma meer draagvlak ontstaan voor de oplossing met LL remblokken.

TSI noise 2006 nog geen oplossing voor oude wagens

Ten gevolge van de invoering van de TSI noise in 2006 zijn nieuwe goederenwagens die sindsdien in dienst zijn genomen een stuk stiller dan voorheen. Maar de oudere goederenwagens, die nog met gietijzeren remblokken zijn voorzien, rijden nog steeds rond en maken relatief veel geluid. Speciaal voor deze goederenwagens zijn de LL-blokken ontwikkeld. Dit zijn composiet remblokken die 1:1 uitwisselbaar zijn met de huidige gietijzeren remblokken. Door deze blokken op goederenwagens te monteren kan een geluidsreductie van meer dan 8 dB(A) behaald worden. Na het IPG (nazorg) zijn er vele inspanningen, ook door de Nederlandse overheid en spoorsector, gedaan om tot een onbegrensde toelating van LL-blokken te komen.

Vrijgave LL blokken is nu een feit

Na een lange periode van beproevingen zijn er de afgelopen weken enkele belangrijke stappen zijn gezet op weg naar stiller goederenverkeer: De onbeperkte internationale UIC vrijgave van LL-bloktypes C952-1 en IB116* is een feit!

(Op de afbeelding als voorbeeld een afbeelding van gesinterde remblokken van het merk CoFren, redactie)

Conciteit

Sinds 2009 waren deze LL-bloktypes door UIC vrijgegeven voor toepassing op beperkte schaal. De grootste beperkingen in de toepassing ervan zaten in het bewaken van het wielprofiel/equivalente coniciteit en het doen van afkoppelproeven. Mede hierdoor kwam de daadwerkelijke implementatie tot nu toe nauwelijks van de grond.

Met betrekking tot de problematiek van de equivalente coniciteit heeft UIC van 2010-2012 met steun van diverse overheden waaronder ook de Nederlandse overheid, het EuropeTrain project uitgevoerd. In het project is uitgebreid onderzocht wat het effect van LL-blokken op equivalente coniciteit is en hoe deze het loopgedrag van een goederenwagen beïnvloeden. De resultaten van het EuropeTrain project zijn begin juni door de UIC openbaar gemaakt. De presentatie en de management summary is te bekijken op http://europetrain.uic.org. Op basis van de resultaten van dit project was het mogelijk het bewakingsregime van het wielprofiel sterk te verruimen. De nieuwe onderhoudsregels voor het wielprofiel maken deel uit van de nieuwste versie van de Usage Guide LL-blokken van de UIC, die op 1 mei 2013 is gepubliceerd op de website van UIC.

Omdat nog niet voldoende onderbouwd was dat de remprestaties van de LL-blokken vergelijkbaar zijn met gietijzer, was het tot nu toe nodig om per wagontype en per rembloktype de remwerking door middel van afkoppelproeven te verifiëren. Op basis van zeer recent onderzoek van de UIC is gebleken dat voor enkele LL-blokconfiguraties (IB116* in 2xBg en 2xBgu en C952-1 in 2x Bgu, voor 'standaard' wagens) de uitwisselbaarheid met gietijzer voldoende onderbouwd kan worden waardoor afkoppelproeven voor deze configuraties niet meer nodig is. Per 1 juni 2013 heeft UIC de nieuwe versie van de UIC 541-4 Appendix M gepubliceerd op haar website, waarmee dit besluit wordt bekrachtigd.

Sector nu aan zet

Hiermee zijn de belangrijkste technische obstakels om tot een grootschalige implementatie van LL-blokken te kunnen overgaan, opgelost en is het nu aan de sector om met gebruikmaking van de incentives van de overheden “de handschoen op te pakken” en tot grootschalige ombouw over te gaan.

Meer lezen: Bericht van Europese Commissie,