Uit een rondgang van de Volkskrant bij de provincies blijkt dat de afgelopen 10 jaar 15.000 ha aan stiltegebied verdwenen is. Bovendien is het in stiltegebieden niet altijd stil. Als oorzaak van deze afname meldt de krant de aanleg van wegen, vliegverkeer en bedrijfsterreinen. Ook de bevolkingsgroei wordt opgevoerd als oorzaak.
In stiltegebieden mogen alleen geluiden worden gemaakt die nodig zijn om het gebied in stand te houden. Ze beslaan in totaal zo’n 650.000 hectare, voornamelijk op het water van de Waddenzee en Zeeland. De krimp met 15.000 ha lijkt relatief niet groot (2%), maar het betreft met name stiltegebied op het vasteland, en het betreft zo’n 30.000 voetvalvelden, of anderhalf keer de stad Utrecht.
De gebieden werden eind jaren 80 ingevoerd met de bedoeling de natuur, en met name dieren, te beschermen. Die kunnen bij veel geluid bijvoorbeeld niet goed horen dat er gevaar dreigt, zegt universitair hoofddocent auditieve cognitie Tjeerd Andringa (Rijksuniversiteit Groningen) tegen de krant. Ook kunnen ze gestresst raken door te veel lawaai. Maar ook voor de mens is stilte van groot belang, om stress kwijt te raken. Andringa wijst erop dat een gebrek aan stiltemomenten het immuunsysteem kan aantasten en hart- en vaatziektes kan veroorzaken.
Zo is er vooral in de provincie Flevoland veel stiltegebied verloren gegaan. In 2016 werd bijna 80% opgeheven, omdat de nadruk meer kwam te liggen op de bescherming van fauna in het algemeen. Ook de polder Uitgeestermeer en het Alkmaardermeer (NH) verdwenen als stiltegebieden vanwege Schiphol.
Geen garantie
In veel natuurgebieden op het vasteland geldt een streefwaarde van maximaal 40 dB. Maar provincies blijken er verschillende geluidsnormen op na te houden. Waar Drenthe en Flevoland een norm van 35 tot 40 dB gebruiken, hanteren Zeeland en Noord-Brabant voor stilte een grens van 48 tot 50 dB. Groningen hanteert geen decibelwaarden, maar werkt met verboden op geluid producerende toestellen. Ook de handhaving van provincies in de stiltegebieden is niet strikt. Er wordt alleen actie ondernomen bij meldingen en klachten.
Volkskrant-columnist Toine Heijmans meet in het Roggebotzand, één van de drie overgebleven stiltegebieden van Flevoland, buiten de spits een gemiddeld geluidniveau van 50 dB, waar een norm van 35 dB geldt, en concludeert: “Fluisterend vermoorden we de stilte: met ambtelijke nota’s die eerst de wond omzwachtelen met alternatieve feiten, en dan snel amputeren. De daders weten dat ze ermee wegkomen, want stilte levert niets op en niemand maakt zich kwaad.”
Bevolkingsgroei
Elsevier-columnist Gertjan van Schoonhoven wijst naar de bevolkingsgroei (van 14,7 naar 17,4 miljoen inwoners tussen 1988 en nu) als belangrijkste oorzaak van het verdwijnen van de stilte. Al die mensen moeten ergens wonen, werken en recreëren, die stappen in de auto en gaan met vliegvakantie, en ze willen ook eten. Hij voorspelt dat er over 20 jaar als gevolg van de bevolkingsgroei én de ‘groene’ energietransitie (door de aanleg van wind- en zonneparken) nog weer veel minder stiltegebieden zijn. En weer zal het de schuld zijn van de auto’s, de boeren en het bedrijfsleven.
Bronnen: De Volkskrant (1), (2), NOS, Elseviers weekblad.