
Zowel burgers als ondernemers zouden vooral worden geschaad door steeds maar complexere wordende regelgeving vanuit Den Haag, waarschuwen uitvoeringsorganisaties. Volgens de stuurgroep van de gezamenlijk Nederlandse uitvoeringsorganisaties (onder de samenwerkingsorganisatie ‘Staat van de Uitvoering’) is de uitvoering in Nederland „ondoorzichtig, inflexibel en foutgevoelig geworden”, zo meldt het NRC.
Het functioneren van bijna veertig uitvoeringsorganisaties, zoals de Dienst Uitvoering Onderwijs en de Belastingdienst, is geanalyseerd door de Stuurgroep. De uitvoeringsdiensten zouden de conclusies van het rapport steunen, evenals de gemeenten. De belangrijkste conclusie uit het rapport van de Stuurgroep is dat als we gezamenlijk het vertrouwen in de overheid willen verbeteren, er eerder en beter moet worden samengewerkt tussen politiek, beleid en uitvoering. De complexiteit van de wetgeving en de stapeling van beleid vormen het grootste knelpunt voor burgers, ondernemers en uitvoeringsorganisaties.
Geluidregels
Hoewel in het rapport niet expliciet de geluidregelgeving wordt genoemd, is er ook binnen geluidland de laatste tijd discussie over de hoeveelheid en complexiteit aan regels en, zoals in dit artikel in het blad Geluid naar voren komt. Ook uit het maandelijkse jurisprudentie-overzicht op Geluidnieuws blijkt elke keer de complexiteit van de geluidregelgeving.
“Verwaarlozing uitvoering beleid en regelgeving”
Intussen is dit een welbekend verhaal: belangrijke onderdelen van de overheid piepen en kraken onder de druk van personeelstekorten en bezuinigingen, steeds ingewikkeldere wetgeving en een kloof tussen de politiek en de ambtenarij. Dat werd bijvoorbeeld ook geconcludeerd in het voorjaar van 2021 door een Kamercommissie die zich stortte op de uitvoeringsproblemen in Nederland. In dat rapport werd geconcludeerd dat „aan de verwaarlozing” van de uitvoering van beleid en wetgeving „een gebrek aan interesse bij Kamer en kabinet” ten grondslag ligt.
“Laten we de tijd nemen om naar elkaar te luisteren, om ervaringen uit te wisselen en te vergelijken om tot beter en vooral eenvoudiger beleid te komen. Bespreken wat haalbaar is en wat consequenties zijn voordat we burgers en ondernemers dingen beloven. Publieke dienstverleners weten als geen ander: wat je belooft moet je waarmaken. En daar gaat het vaak mis. Niet omdat onze mensen niet hard genoeg werken, zeker niet, maar omdat het beleid steeds complexer wordt en omdat het ons steeds vaker ontbreekt aan de tijd, de mensen en de middelen om alles wat er in Den Haag beloofd wordt echt waar te maken” aldus Abdeluheb Choho.
Complexe wetgeving zorgt ervoor dat burgers en ondernemers vastlopen in het systeem. Dit zijn juist de mensen die afhankelijk zijn van de overheid. Vaak is niet het maatschappelijk probleem het uitgangspunt, maar bestaande organisaties en regelingen. Beleid wordt gestapeld en uitvoerders worden te weinig en te laat betrokken.
De Staat komt met vijf oproepen aan de politiek:
- Maak het voor burgers en ondernemers minder complex door beter en minder beleid.
- Betrek de uitvoering vanaf het allereerste begin bij beleidsvorming.
- Voer het politieke debat niet meer op incidenten, maar ontwikkel een gezamenlijk beeld van trends en dilemma’s in de publieke dienstverlening.
- Laat de verantwoordingsplicht achteraf plaatsmaken voor een open gesprek over hoe de uitvoeringspraktijk beter of anders moet.
- Breng gegevensuitwisseling tussen publieke dienstverleners nu echt op gang.
Urgentie om complexiteit in dienstverlening te reduceren
De oproepen in de Staat moeten de dienstverlening toekomstbestendig maken en het vertrouwen van burgers en ondernemers in de overheid herstellen en borgen. Zorgen schuilen primair in de ontstane complexiteit in wet- en regelgeving, processen, de stapeling van beleid en in de (veelal verouderde en versnipperd ontwikkelde) IT-systemen van de overheid. Het werk in een deel van de uitvoering wordt bovendien steeds arbeidsintensiever, terwijl tegelijkertijd personeelstekorten op de arbeidsmarkt oplopen.
RVO-directeur Abdeluheb Choho, voorzitter van de stuurgroep van de Staat van de Uitvoering: “Het uitvoeringsapparaat is ondoorzichtig, inflexibel en foutgevoelig geworden. Juist de mensen die afhankelijk zijn van de overheid lopen hierdoor steeds vaker vast, zien door de bomen het bos niet meer en krijgen niet de hulp die zij nodig hebben.”
Totstandkoming Staat van de Uitvoering
De Staat van de Uitvoering is een nieuw initiatief, tot stand gekomen onder leiding van een door de Ministerraad ingestelde Stuurgroep. Met de periodiek terugkerende publicatie wordt de politiek geïnformeerd over hoe de publieke dienstverlening in ons land ervoor staat. Aanleiding zijn problemen zoals die rond de toeslagen voor kinderopvang. Het is in Nederland niet eerder voorgekomen dat de uitvoeringsorganisaties zelf en in Den Haag een dergelijk signaal aan de politiek afgeven.
Voor deze eerste publicatie zijn 38 uitvoeringsorganisaties beschouwd. Er is gekeken naar de Standen van de Uitvoering waarin de organisaties rapporteren over de knelpunten die zij ervaren. Parallel vergaarden onderzoekers en wetenschappers nieuwe inzichten over zaken als maatwerk, organisatiecultuur, productiviteit, burgertevredenheid, innovatie en goede internationale praktijken. In reflectiesessies met beleids- en uitvoeringsorganisaties zijn de onderzoeksresultaten besproken en verder verrijkt. De boodschap van de Staat kan rekenen op brede steun. Ook gemeenten onderschrijven de boodschap.
Het rapport van De Staat van de Uitvoering is hier te downloaden.
Bronnen: De Staat van de Uitvoering, NRC