Burgers weten vaak niet waar ze terecht kunnen met hun klacht over geluidsoverlast en de wet- en regelgeving op het gebied van geluid sluit niet goed aan bij de praktijk en de beleving van mensen. Dit is een van de conclusies uit het onderzoek naar de werking van het stelsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH-stelsel) op het gebied van geluid. Dit onderzoek is uitgevoerd door de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT).
Uit het onderzoek blijkt dat geluidhinder meer aandacht verdient en dat alle partijen in het stelsel mogelijkheden hebben om geluidhinder te verminderen. Het vinden van het juiste loket blijkt bovendien een zoektocht voor burgers. Het loket en de bijbehorende geluidswetgeving verschilt namelijk per geluidsbron. Hier moet meer duidelijkheid in komen. De partijen binnen dit stelsel die betrokken zijn bij toezicht en vergunningverlening, zoals gemeenten, provincies, omgevingsdiensten en de ILT kunnen elkaar helpen. Door de opgaven die er liggen samen aan te pakken, kennis te delen en meer van elkaars expertise gebruik te maken. Zo kan er ook een duidelijk overzicht gemaakt worden van de hoeveelheid klachten in bepaalde gebieden, wat nu vaak ontbreekt.
Weinig steun
De ILT ziet ook dat het onderwerp geluid in de praktijk vaak leidt tot botsende belangen. ‘Provincies, gemeenten en omgevingsdiensten hebben niet alleen te maken met geluid, maar ook met andere maatschappelijke opgaves en doelen.’ Daarbij ervaren de door de ILT geïnterviewde geluidspecialisten vaak dat het voorkomen of beperken van geluid het onderspit delft. ‘Zij proberen op te komen voor de belangen van (toekomstige) bewoners, maar ervaren soms weinig steun.’
Overige conclusies
Naast problemen betreffende de klachten komt uit het onderzoek naar voren dat gemeenten en provincies geluid soms over het hoofd zien bij de afweging van belangen, in de uitvoering van taken en bij besluitvorming over de inrichting van de omgeving. Om een goed besluit te kunnen nemen, is het belangrijk dat gemeenten en provincies omgevingsdiensten om advies vragen en zelf de basiskennis in huis hebben om dit advies op waarde te schatten.
Ook blijkt dat er zelden overtredingen worden vastgesteld na onderzoek naar geluidhinder. Dit komt onder andere omdat de piekgeluiden van bijvoorbeeld weg- en spoorverkeer door het werken met dag- en jaargemiddelden worden verrekend met momenten dat er minder lawaai is. Daardoor ligt het gemiddelde geluidniveau een stuk lager. De handhaving vindt vaak plaats op basis van deze gemiddelden. Daarnaast ervaren mensen de bestaande geluidnormen vooral in landelijke gebieden als zeer hoog. De bestaande wet- en regelgeving biedt in sommige situaties dus onvoldoende prikkels om geluidhinder voor omwonenden te voorkomen en te beperken.
Verder geven responderende omgevingsdiensten aan dat er een tekort in geluidsspecialisten is. Hierbij komt nog kijken dat er een groot aantal binnenkort met pensioen gaat.
Lees het rapport Geluid en het VTH-stelsel hier.
Negatieve invloed
Geluidhinder is door de negatieve invloed op de leefomgeving een actueel thema dat veel mensen raakt. Door de toenemende vraag naar woningen, een groeiende bevolking en meer verkeer zal geluid steeds vaker leiden tot botsende belangen van burgers, bedrijven en overheid.
Om omwonenden te beschermen tegen geluidhinder is het belangrijk dat de wet- en regelgeving op het gebied van geluid aansluit bij de praktijk en past bij de beleving van mensen. Het is belangrijk dat beleid en uitvoering beter op elkaar afgestemd worden.
Stelsel functioneert niet goed
De Commissie Van Aartsen concludeerde in 2021 dat het VTH-stelsel (stelsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving) niet goed functioneert en kwam met 10 aanbevelingen om het stelsel te verbeteren. Een van de conclusies was dat het VTH-stelsel versnipperd is. De omwonenden die hinder ervaren van geluid krijgen te maken met verschillende overheidsorganisaties en loketten, omdat wet- en regelgeving per geluidsbron verschillend is. De ILT heeft deze versnippering ook gesignaleerd bij de eerdere onderzoeken naar het functioneren van het stelsel. Deze gingen over elektronisch afval (AEEA) en over asbestverwijdering.
VTH-stelsel
Het VTH-stelsel gaat over vergunningverlening, toezicht en handhaving in Nederland. Onder andere gemeenten en provincies zijn hiervoor verantwoordelijk. Zij laten de taken voor het grootste deel uitvoeren door een omgevingsdienst. De omgevingsdienst mag dan in opdracht van de gemeente of provincie vergunningen verlenen, toezicht houden en handhaven.
De ILT gaat het gesprek aan met de VTH-partners om gezamenlijk opvolging te geven aan de conclusies.
Bronnen: Ministerie van ILT, Binnenlands Bestuur